YAS VE DEPRESYON

Depresyon iştahsızlık, mutsuzluk hali, uyku düzenindeki bozulmalar, değersizlik çökkünlük hissi gibi belli başlı belirtilerle kendini gösterse de altında yatan sebepler herkes için çok farklıdır.

Depresyon aynı zamanda birçok diğer ruhsal sorunlarla birlikte de görülebilir. O sebeple belirtileri her ne kadar benzerlik gösterse de terapide çalışılan konular kişiden kişiye farklılık gösterir.

Yas sürecinde; kaybı inkar, öfkelenme, pazarlıklaar yapma, depresyon yaşama ve uyum yapma dönemlerinden söz edilebilir.

ÇOCUKLUKTAKİ KAYIPLAR

Kişi büyürken yasla ve ayrılıkla ilgili bir zorluğu olmuş olabilir. Bunlar bebeklik döneminde annenin yeteri kadar bakım verememesi, çocukla bağ kuramaması, çocuğa karşı düşmancıllığı, çocuğun yeteri kadar meme emmemesi ve bunun getirdiği yaşantılar olabilir. Çocukluk döneminde ebeveyn kaybı ya da uzaklığı yine aynı kaybetme ve kayıp travmasında yaşanan yasla sonuçlanabilir. Ergenlik döneminde, çocukluğun kaybedilmesiyle ve artık yetişkinliğe geçilecek olmasıyla kişide hüzün ve yas gelişebilir. Travmatik yaşantılar sonucu gelişim dönemlerinde aksamalar olmuşsa ya da yas sürecine eklenen diğer yaşam olayları ve güçlükler varsa yas süreci güçleşir.

ÇOCUKLUKTAKİ AYRILIKLAR

Çocuklar kayıplardan önce ruhsal ayrılıklar yaşayarak kayıplara hazırlanırlar. İlk önce anne ile, sonraları aile ve arkadaşlar ile bağların gevşemesi ufak yaslar yaşanmasına neden olur. Buralardaki kayıplar gerçek olmaktan çok duygusal kayıplardır. Böyle kayıplar ağır yaşanırsa kişi, ayrılıktan kendini sorumlu tutup suçluluk hissedebilir. Bu da depresyonun, yasın ve suçluluğun çoğu zaman birlikte görülmesinin nedenidir.

YASIN YAŞANMASI

Bütün bu kayıpların kişisel olarak nasıl algılandığı ve nasıl başa çıkıldığı çok önemlidir. Çünkü ileride yetişkinlik döneminde fiziksel, zihinsel, sosyal, ilişkisel ve ekonomik kayıplar ya da kaybetme korkusu daha önce yaşanmış atlatılamamış ya da bastırılmış yaşantıların döngüsünü yeniden ortaya çıkarır. Fiziksel, zihinsel, sosyal, ilişkisel ve ekonomik kayıplar, bunlara eşlik eden yas ve bu yasın çözülememesi yetişkinlikte karşılaşılan sorunlar arasındadır. Kayıplar izolasyon ve yalnızlık hissine yol açabilir. Matem ve umutsuzluk hisleri ortaya çıkar, bunlara öfke eklenebilir. Bunları derinden algılayan, yaşam şartlarının getirdiği fiziksel, finansal ve psikososyal kaynaklardaki değişiklikler ya da azalmalar ile başa çıkamayan kişide depresyon gelişebilir. Kontrolü yitirme duygusu ya da gerçek bir güçsüzlük hali ortaya çıkabilir ve kişinin gerginliğini gidermesi ve doyum sağlaması güçleşir. Buradaki döngüyü anlamak ve çalışmak bireyin depresyonunun çözümü için önemlidir.

 

Klinik Psikolog Nihan Dikme