YAKIN KAYBININ ÇOCUĞA ETKİLERİ

Erişkinlerde sorunlu yası tanımlayacak ve tanı koyduracak en uygun kriterin ne olduğu tartışılmaktadır. Çocuklarda sorunlu yasın tanımlanmasında “zarar verici (iş göremez hale getiren) yas” tanımını kullanılabilir. Eğer çocuğun sosyal, duygusal, veya fiziksel gelişimi yas yüzünden gecikiyorsa buna sorunlu yas denebilir. Bu durumda yasa müdahalenin amaçlarından bir tanesi gelişimsel olarak gerekli ve destekleyici çevreyi oluşturarak çocuğun o dönemde ihtiyacı olan ilerlemeyi yapmasını sağlamaktır.

ERKEN KAYIP VE PSİKOLOJİK ETKİLERİ:

Depresyondaki hastaların, çocukluklarında normal populasyondan daha çok ebeveyn kaybı yaşadıkları görülmüştür. Depresyon hastalarının arasında erken ebeveyn kaybı ciddi depresyonu olanlarda daha fazladır. Bunun zıddı yönünde de araştırma sonuçları vardır. Çünkü ebeveyn kaybının kendisi depresyon riskini arttırmaz, mesela ebeveyn kaybından sonra yeterli bakım veren desteği alamamak depresyonu arttırabilir.

Çocuklar büyüyüp yas tutma yetileri geliştikçe, ölümü daha değişik yönlerini yaşarlar. Birçok gelişimsel teorisyen “kişinin yeni içgörü ve tecrübelerle önceki dönemlerini tekrar yorumlayıp gözden geçirebileceğini, önceki dönemlerin konuları her hangi bir noktada tekrar su yüzüne çıkıp yeni bir mana kazanabildiğini veya önceki bir sorunun yeni bir çözüm bulabileceğini” düşünür. Çocuğun gelişimsel dönemine göre kayıp çok farklı şekillerde yorumlanabilir. Küçük bir bebek ebeveynini bir besleyici, bakım verici olarak özleyebilir. Bir ergen ebeveyn kaybı ile bir kendilik-kimlik mücadelesi yaşayabilir, ebeveyn kaybının hayatını nasıl etkilediğini ve ebeveyni yaşasaydı neler olabileceğini sorgulayabilir. Zamanla erişkinler inançlarını oluşturdukça ebeveyn kaybına fonksiyonelden çok felsefik bir bakış açısıyla bakmaya başlarlar. “ Gelişimsel değişimler döneme özgü kayıplara uyumda yardımcı olabilecek eski yası tekrar ortaya çıkarabilir.”

Tanatoloji literatürü çeşitli ülkelerdeki çocuk ölüm oranları ve bazı ülkelerdeki çocukların cenazeye katılımı hakkında bilgi vermektedir. Ama çocukların kültürlerine bağlı olarak kayba verdikleri cevabın çeşitliliğine pek önem verilmemiştir. Sistemik bir gelişimsel bakış açısı, iç içe geçmiş olan çocuğun gelişimsel döneminin, aile ilişkilerinin ve kültürünün yasa etkilerinin öneminin ve ölüm ile yasın onun gelişimini nasıl etkilediğinin üzerinde durmalıdır.

ÇOCUĞUN GELİŞİMSEL KAPASİTESİ VE YAS TUTMA

Erişkinin yas dönemleri	Çocuğun yas dönemleri	Çocuğun hayat evrelerinin yas dönemlerine etkisi
Kayıp gerçeğini kabullenme	Birisinin öldüğünü anlama	Ölümün kalıcılığını bilişsel olarak anlamakla kayıp
Kaybın acısını ve duygusal yönlerini yaşama	Kaybın psikolojik acısıyla yüzleşme	Çocuğun yasla baş etme yetilerinin gelişmemiş olmasının belli yas reaksiyonlarına sebep olması
	Acının tekrar tekrar yaşanmasıyla baş edebilme	Gelişimsel dönemler ilerleyip bilişsel kapasite olgunlaştıkça yasın tekrar yaşanması
Kaybedilenin özlendiği bir ortama uyum sağlama	Yeni ilişkilere yatırım yapma	Çocuğun gelişimsel ihtiyaçları kaybın öneminin belirlenmesine yardımcı olur
	Kaybın deneyimini de içeren yeni bir kimlik algısının gelişmesi	Çocukluktaki önemli bir kaybın yeniden yasının tutulması
Kaybedileni duygusal olarak yeniden konumlandırır ve hayata devam eder	Kaybedilenle ilişki tekrar değerlendirilir	Kayıpla ilişkiyi devam ettirebilmek için çok farklı yollar dener
	Kayıpla içsel ilişkiye devam eder
	Yaşına uygun gelişimsel döneme geri döner	Bu dönemde gereken gelişimi gösteremezse çeşitli gelişimsel alanlar da tehlikeye girer