DIŞA KAPALI AİLELER
Devletin sağladığı güvenilir ortam nasıl toplumsal ilişkilerin doğasını belirliyorsa ailenin sağladığı güvenilir ortam da kişinin iç dünyasını ve ilişkilerini şekillendirir. Çocukluk ve ergenlik çağlarında ailenin olabildiğince güvenilir ve tutarlı bir ortam sağlaması güven duygusunun gelişmesini destekler. Güven duygusunun gelişmesini bozan aile ortamlarından bir tanesi dış dünyaya kapalı aile ortamlarıdır. Yalnızca aile üyelerinin güvenli addedildiği ve dış dünyanın tehlikeli görüldüğü ailelerde büyüyen bireyler, sosyal ilişkilerinde şüphe ve korkular yaşayabilirler. Böyle ailelerde ebeveynlerin bireysel korkuları ve şüpheleri, çocuklarının dünyaya güvenle bakmasını zorlaştırır. Benzer bir etkileşim lider ve topluluğu arasında oluşabilir. Liderin dünyaya bakışı toplumun bakışını etkiler.
Dışa kapalı aileler aile dışında ilişkiler kurarlar ama bunu sınırlı ve yüzeysel tutarlar. Burada anlatılan kapalılık hali psikolojik sınırla ilişkilidir.
“BİZ İYİYİZ ONLAR KÖTÜLER”
Dışa kapalı ailelerde, aile dışındaki ilişkilerde düşmanlıkla karşılaşma endişesi görülür. Diğer yandan bu düşmanlıkla nasıl baş edilebileceği ile ilgili güvensizlik de vardır. Dışa kapalı ailelerde diğer insanları ve dünyayı algılama biçiminde ikiye ayırma yöntemi sık kullanılır. “Biz güveniliriz, onlar değil. Biz dürüstüz, onlar yalancı. Biz ahlaklıyız, onlar ahlaksız. Biz iyiyiz, onlar kötü.” gibi genellemeler ve ikiye ayırmalar vardır. Bu ikiye ayırışlar ve kötü ögeleri karşıya atmalar gittikçe karşı tarafı tehlikeli ve pis bir topluk haline getirir. Ait olunan aile ya da grup ise temiz ve üstün nitelikli görülür. Toplum olarak böyle bölmeleri sık kullanmaktayız. Yukarıdaki “biz” yerine “Türkler” koyarak dünyayı yorumlama eğilimi TV’de, gazetede, arkadaş sohbetlerinde sık duyulur.
İLİŞKİLER KONTROL VE MANİPÜLASYON YÜKLÜDÜR
Dışa kapalı ailelerde ilişkileri yöneten, manipüle eden ve baskın olan bir kişi vardır. Bu sıklıkla anne ya da babadan biridir. Tüm aile onun etrafında döner ve yaşar. Bu kişi maddi ya da manevi bir yolla aileyi kendisine bağımlı kılar. Diğer üyeler, ona yönelik bağımlılıklarından çeşitli çıkarlar edinirler. Buradaki kontrolden çıkma ihtimali üyelerde korku yaratır. Bu korku, kendisini fiziksel ya da psikolojik bir şiddet görme ya da yoksun kalma kaygısıyla gösterir. Ailenin lider üyesinde kontrol etme ihtiyacı bazen o kadar artar ki büyü gibi akıl dışı yollara başvurulur.
SORGULAMAK İYİ GÖRÜLMEZ
Dışa kapalı ailelerdeki lider üye herşeyin en doğrusunu bilir. Düşüncelerini sorgulatmaz. Sorgulayanlar aşağılanmaktan kurtulamazlar. Sorgulayanların başına gelen kötü şeyler ya hak edilmiştir ya da söz dinlememenin cezasını bulmuşlardır. Böyle ailelerde ergenler tehlikelidir, çünkü ergenler doğaları gereği sorgularlar. Aynı zamanda ergenler, ailelerin dışa açılan kapılarıdır. Dış dünyayı tanıdıkça ailelerini kıyaslarlar, sorgularlar ve dışa kapalı ailenin ve aile liderinin huzurunu kaçırırlar.
BİLİNÇDIŞI BAĞIMLILIK GÜÇLÜDÜR
Lider üye, yarattığı bakış açısı ve inançla, gereken zamanda gerekli müdahaleleri yaparak grubu sürekli birarada tutar. Bu tekniklerden bir tanesi “mağdurluk hali”dir. Lider aile üyesi sürekli mağdur olduğu durumlar yaratarak grubunu etrafına toplar. Sonra bu mağduriyetlerden çıkarken grubunu etkiler ve kendisine hayran bırakır. Bu ailelerde lider üye bir kurtarıcı olarak görülür. Grup bu süreçleri bilinçli olarak algılayamaz ve liderin güdümünde olmaktan gurur duyarlar. Bu gurur, aile ilişkilerini sorgulamada bir körlük yaratır ve eleştirel düşünceyi engeller.
ÖFKE DIŞARIYA, YABANCILARA, BAŞKALDIRANLARA YÖNELİR
Dışa kapalı ailelerde lider üye, ailenin öfkelerini kendi çıkarına kullanır. Sürekli öfkelenecek dış odaklar bularak aile içi öfkenin dışa yönelmesini sağlar. Bu sırada grubunu etrafında tutar. Bu ailelerde yabancı üyeler pek sevilmez. Gelinler ve damatlar sıklıkla zorluk yaşarlar, eleştirinin ve suçlanmanın odağı haline gelirler. Aile liderine boyun eğmezlerse aileye giremezler ve boşanma kaçınılmazdır. Dışa kapalı ailelerde aile düzenini tehdit eden üye kolaylıkla günah keçisine dönüşür ve dışlanır. Bu dışlanmanın ardından ailenin huzur bulacağına inanılır.
SOSYAL YAŞAM AİLE İÇİNDEDİR
Böyle ailelerin sosyal ilişkileri ya kısıtılı ya da yüzeyseldir. Aile üyeleri sürekli olarak birarada vakit geçirirler. Tüm etkinlikler beraber yapılır. Pazar günleri birarada geçirilir. Yaz tatillerine aile üyeleriyle çıkılır. Farklı etkinlikler, farklı düşünceler vicdan azabı ve suçluluk yartacak tepkiler doğurur. Farklılıklar kopuş ve ayrılış olarak algılanır.
Dışa kapalı ailelerde ilişkilerin iç içe geçme olasılığı yüksektir. İlişkiler kolaylıkla sömürüye dönüşebilir, tacizler gündeme gelebilir. Aile içinde, dedikodu ve arkasından konuşma sık görülür.
