KAYGI NASIL ARTAR?

Kaygının ortadan kalkmasında anlaşılması şarttır. Her kaygının kişisel nedenleri vardır. Örneğin ailesinde görüşlerine önem verilmediğini hisseden ve sorun çıkmasın diye anne babasının görüşlerini kabul eden Demir kendi tercih ve isteklerini ortaya koymakla ilgili kaygılar yaşayabilir. Demir’in anne babası ile ilgili korkuları şiddetli ise kendi isteklerini yaşamaktan duyduğu korku fazla olacaktır. Bu durumda isteklerini yerine getirirken bir yok edilme kaygısı yaşayabilir. Eğer Demir kendi isteklerini yerine getirmeye, yaşamda özerkleşmeye başladığında anne babası onu yalnız bırakmakla tehdit etmişler ise Demir her özerk ve birey olduğunu hissettiğinde anne babasının onu terk edeceğinden korkabilir. Demir, istek ve kararlarını uygularken bazı dostlarının sevgisini kaybetmekten de korkabilir. Eğer Demir kendisini, yasaklanmış bir durumun içinde hissederse cezalandırılma endişelerine kapılabilir.

Yukarıdaki durumlar aile içinde, arkadaş çevresinde yaşanabileceği gibi çevrenin hiçbir etkisi olmadan ya da çok az etkisi olarak kişinin kendi içinde yaşanabilir. Kaygı içeren sorular kişinin kendi içinde uyanıyor ise önlemler ve düzenlemeler yapabilmesini sağlar. Böyle kaygılar kişinin hem iç dünyasını hem de dış dünyasını düzenlemesini sağlar. Örneğin sınavıyla ilgili kaygılar yaşayan Özgür bu kaygıları sayesinde çalışmaya başlar. Ya da gelecek sene ne olacağıyla ilgili kaygıları olunca gelecek sene ile ilgili planlar ve hazırlıklar yapabilir.

YANSIYAN KAYGILAR

Kaygı şiddetli algılanır ve korkuya dönüşürse çevreye yansıtılabilir. Örneğin yeni işyerine başlayacak olan Elif eğer sürekli zihninde bu işyeri ile ilgili kendisini kaygılandıracak durumları tekrar tekrar düşünürse işyerine başlama durumuna yönelik kaygısı gittikçe artar. Kaygısını gelecekte yaşayacağı bir olaya yansıtarak oraya depolamış olur. Ne yazık ki kaygılar yansıtıldığında azalmaz artarlar. Elif işe nasıl başlayacağını düşündükçe bu olay gözünde daha da büyür. Sıklıkla böyle kaygıları olan insanlar kaygılandıkları olayı yaşadıklarında bekledikleri sıkıntılarla karşılaşmazlar. Kaygılandıkları olay çok daha rahat ve sıkıntısız geçer.

KAÇINILAN KAYGILAR

Eğer Elif yeni bir işe başlamanın sıkıntısına katlanamayacağını düşünür ve işe başlamaktan vazgeçerse önce bir rahatlama yaşayacaktır. Bu rahatlama sahte ve yanıltıcı bir rahatlamadır. Çünkü Elif bu olayı deneyimleme fırsatını kaçırınca işe başlama olayına depoladığı sıkıntı yok olmaz aksine o haliyle zihninde kalır. Bir süre sonra Elif başka bir işe başlamaya karar verirse bu sıkıntı depolandığı yerden çıkar ve yeni bulduğu işle ilgili sorunlarla birleşerek büyümeye devam eder. Elif önceki işe başlamadığı için eğer başlamış olsaydı yaşayacağı güven duygusunu deneyimlememiştir. Kaygılandığı bir durumla karşılaşamamak insana kendisini güvensiz ve korkak hissettirir. Genellikle insanlar bu kısmı algılamazlar. Bu kısım bilinçdışında kalan bir kısımdır ve bazı bahaneler ile örtülür. Bu bahaneler sıklıkla kaygılandıran durumla ilgilidir. Örneğin Elif “O işin yeri çok uzaktı. Gidip gelmekte zorlanacaktım.” diyerek kendini avutur.