DÖVME: BEDENDEKİ MÜHÜR

Dövme, bazı sembol ve resimlerin boyayla ya da nedbe dokusu oluşturularak bedene işlenmesi işlemidir. Dövmenin batıda sık kullanılan ismi olan “tattoo” Polinezyalılardan gelir. Geçmişteki en eski izleri, cesedi MÖ 3250’den kalan ve Alplerde bulunan Ötzi’nin bedeninde görülmüştür. Ötzi’nin bedeninde düz çizgi biçiminde altmıştan fazla dövme vardır. İlkel kabilelerde de dövme sık kullanılır.

Dövmelerin çeşitli anlamları, mesajları ve kullanım alanları vardır. Süslenme ve ilgi çekme estetik bir kullanımdır. Bir grupla bağ kurma, bir grubu damgalama, statü belirleme gibi amaçlar dövmenin kimlik oluşturmadaki kullanımını gösterir. Dövmeler; tasvir edilen nesnenin gücüne sahip olma, dövme simgesi aracılığıyla korunma, şifa bulma ve uğur kazanma gibi büyüsel anlamlar taşıyabilirler. Dönemsel geçişi kanıtlayan ve belirleyen dövmeler vardır. Dönemsel geçişler bazen bir yakının kaybı ile olurken bazen kişinin yaşamının içindeki evrelerle kendini gösterir. Bu geçişlere ait bir anıyı yaşatmak ve göstermek için dövmeler kullanılmıştır. Dönemsel geçişler geride kayıplar bırakırken gelecekte yeni zorlukları getirir. Bu geçişin bir dövme ile simgeleşmesi ruhsal acıyı, her bakıldığında dayanıklılığın, cesaretin ve güçlülüğün pekiştirildiği bir uyarana ve somut bir kanıta dönüştürür.

Anı nitelikli dövmeler, kaybedilen kişi ile bağlantının sürmesini ve sürekli anımsanmasını sağlar. Bedenin açık ve görünen bir bölgesinde ise sürekli bir anımsama, bedenin örtük bir bölgesinde ise giyinirken ya da istenilen anda görülen bir simge ve anımsanan bir anı olur. Sürekli anımsama bir yandan unutmayı engellerken bir yandan kaybın acısının ve hüznünün kontrol edildiği yanılsamasını yaratır. Dövmenin anısal yönü kişisel tarih açısından bir bilgidir. Dövme; ölümle gelen ayrılık, dokunamama ve görememe durumlarını deriye kazıma, dokunma ve görme haline dönüştürerek tersine çevirir, canlı tutar.

Dövmeli kişi bir duyguyla özdeşleşerek karşıya bir duygu aktarabilir. Erotik iletiler veren, cesaret, korku ve hüzünle ilgili duygular yansıtan dövmeler vardır. Bazı dövmeler hayalleri ve idealleri simgeler. Bir başkaldırının ya da kendini ispat etme çabasının sessiz ama sürekli bir ifadesi olabilir.

Dövme bir kimlik bilgisi olarak kullanılabilir. Özel dövmeler kişiyi ya da bağlı olduğu grubu belirleyebilirler. Bu açıdan grupla özdeşimi somutlaştırır. Irk gibi, değiştirilemez bir biçimde bir gruba aidiyeti belirleyebilir. Ama ırktan farklı olarak kişinin kontrolündeki bir bedensel değişikliktir.

Bu tür bir dövme kullanımı kişinin isteği ile oluyorsa arzulanan bir kimliğe bürünmeyi gösterir. Böyle dövmeler zorla yapılıyorsa, Nazilerin Yahudilere yaptığı gibi aşağılanan bir azınlığa sokuluşu ifade eder. Azınlıkların belirlenmesinde ve takip edilmesinde kullanılmıştır.

Boyanın sabitleşmesi gibi dövme; kişi için görünümü, kimliği, idealleri, duyguları, bağlantıları ve anıları sabitler. Bu sabitleyiş sessiz bir sahiplenmedir. İnsan medenileştikçe dövmenin yerini elbise ya da kolye, yüzük gibi takılabilir ve giyip çıkarılabilir eşyalar almıştır. Bu esneklik farklı kimlikleri taşıma olanağı vermiştir. Anımsama ve ait olma halini kişinin egemenliğine bırakırken değişlik olanağı doğmuştur. Konuşmanın ve yazının gelişmesi simgelerin ve resmin yanında yeni ifade araçlarını devreye sokmuştur.